Η θεσμική διάσταση και η πρακτική αποτίμηση της μεταλλειοκτησίας,
με ειδική αναφορά στο Δήμο Αριστοτέλη της Χαλκιδικής
23 January, 2012 by http://www.antigoldgreece.gr
ΓΕΝΙΚΑ:
Λόγω της ιδιαίτερης σημασίας της για την Εθνική Οικονομία, το δικαίωμα στη Μεταλλειοκτησία κατισχύει καταρχήν του δικαιώματος στην Ιδιοκτησία.
Απόσπασμα από την παρέμβαση της TVX HELLAS στην προσφυγή μας ενώπιον του ΣτΕ για την ακύρωση της εξόρυξης κάτω από τη Στρατονίκη (2002.
Η Μεταλλειοκτησία (=ιδιοκτησία του υπεδάφους) επιβάλλει στην Iδιοκτησία (=ιδιοκτησία του εδάφους) ένα ιδιότυπο καθεστώς δήμευσης. Και η ειδική θεσμική μεταχείριση της Μεταλλείας την καθιστά κυρίαρχη δραστηριότητα έναντι όλων των υπόλοιπων που τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής θα μπορούσαν να αναδείξουν.
Η περιοχή των “Μεταλλείων Κασσάνδρας” Χαλκιδικής, με τα 317.000 στρεμματα της μεταλλειοκτησίας ΟΠ και την αδιάκοπη επί αιώνες άσκηση της Μεταλλείας, αποτελεί ιδανικό πεδίο για την εξαγωγή συμπερασμάτων. Τα Μεταλλεία Κασσάνδρας βρίσκονται στον Δήμο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ του οποίου εδαφικά αποτελούν το 43%.
“Άδεια Μεταλλευτικών Ερευνών” και “Οριστική Παραχώρηση Μεταλλείου
Με την πληρωμή ενός απλού παράβολου λίγων χιλιάδων ευρώ, ιδιώτες ή εταιρείες παίρνουν “Άδειες Μεταλλευτικών Ερευνών” (ή ΑΜΕ) σε δημόσιες ή ιδιόκτητες εκτάσεις δεκάδων χιλιάδων στρεμμάτων. Οι ΑΜΕ εκδίδονταν μέχρι το 2011 από τους Νομάρχες και εκδίδονται σήμερα από τους Γενικούς Γραμματείς της Διευρυμένης Περιφέρειας, με τυπική διαδικασία.
Αν η έρευνα αποβεί θετική η περιοχή μετατρέπεται με Προεδρικό Διάταγμα σε Οριστική Παραχώρηση Μεταλλείου (ή ΟΠ), κατά το άρθρο 59 του Μεταλλευτικού Κώδικα. Η ΟΠ έχει αρχικά διάρκεια 50 ετών με δυνατότητα παράτασης για δύο 25ετίες μετά από γνωμοδότηση του ΙΓΜΕ – συνολικά 100 χρόνια . Σε κανένα από τα παραπάνω στάδια δεν προβλέπεται ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας ή γνωμοδότηση εκ μέρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Το δικαίωμα της μεταλλειοκτησίας είναι αυτοτελές εμπράγματο δικαίωμα, εντελώς διακεκριμένο από την εδαφοκτησία. Η ΟΠ μεταγράφεται στο Υποθηκοφυλακείο, πωλείται και κληρονομείται, σε αντιστοιχία με την ιδιοκτησία ακινήτου. Η μεταλλειοκτησία επισημαίνεται ειδικά στους νέους τίτλους ιδιοκτησίας που εκδίδονται από το Εθνικό Κτηματολόγιο, (δείτε εδώ). Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της Ελληνικής γης είναι ακόμα εκτός Κτηματολογίου και τα Υποθηκοφυλακεία δεν δίνουν τέτοιες πληροφορίες, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες και οι επίδοξοι αγοραστές να έχουν πλήρη άγνοια των νομικών περιορισμών της κυριότητας του ακινήτου τους.
Στην περίπτωση των Δημόσιων Μεταλλευτικών Χώρων (ΔΜΧ), ο ιδιοκτήτης του υπεδάφους είναι το Δημόσιο το οποίο το εμισθώνει προς εκμετάλλευση σε ιδιωτικές μεταλλευτικές εταιρείες. Οι συνέπειες για τους πολίτες και τις ιδιοκτησίες τους είναι οι ίδιες ακριβώς.
Με τον όρο “η Μεταλλεία” προσδιορίζεται το σύνολο των εξορυκτικών, μεταλλευτικών και μεταλλουργικών δραστηριοτήτων που ασκούνται στην περιοχή της Μεταλλειοκτησίας γενικά.
Αντικείμενο της Μεταλλείας είναι ο προσδιορισμός- περιχαράκωση- εξόρυξη Μεταλλευτικών κοιτασμάτων και η Μεταλλευτική/Μεταλλουργική τους επεξεργασία για την ανάκτηση των περιεχόμενων στο κοίτασμα μετάλλων.
Για τη Μεταλλεία, ένας γεωλογικός σχηματισμός αποτελεί “κοίτασμα” στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή κατά την οποία η εκμετάλλευση του έχει οικονομικό αποτέλεσμα. Αυτή η θεμελιώδης οικονομική διάσταση του κοιτάσματος προσδίδει μία εξαιρετικά μεγάλη πλαστιμότητα στον καθορισμό της ποσότητας του κοιτάσματος που θα εξορυχθεί, της χρονικής διάρκειας της επενδυτικής δραστηριότητας εκμετάλλευσης του και κατ’ ακολουθία των επιπτώσεων, περιβαλλοντικών, οικονομικών, κοινωνικών που θα επιφέρει αυτή στην περιοχή της δραστηριότητας και στον πληθυσμό της .
Σε μία σειρά από χάρτες που έχουν αναρτήσει στο διαδίκτυο το ΥΠΕΚΑ και το ΙΓΜΕ, χωροθετείται ο μέχρι σήμερα διαπιστωμένος Ορυκτός Πλούτος της Χώρας με χαρακτηριστικά στίγματα. Οι χάρτες αυτοί είναι κατάστικτοι!
Εξ’ ορισμού, το “κοίτασμα” αγνοεί τις διαχρονικές σταθερές του φυσικού περιβάλλοντος: τα πολύτιμα υδατικά αποθέματα, τον πολιτισμό, το τοπίο, την ευαισθησία του οικοσυστήματος που το φιλοξενεί και φυσικά τις τοπικές κοινωνίες. Παραμερίζει ακόμα αποφασιστικά τη σημασία της μοναδικότητας του συγκεκριμένου γεωλογικού σχηματισμού στους αιώνες και τη σημασία του για τις επόμενες γενιές που θα ζήσουν στον τόπο. Το οικονομικό αποτέλεσμα που θα αποφέρει στην εκμεταλλεύτρια εταιρεία το “κοίτασμα” στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή είναι το μοναδικό κριτήριο για την εξόρυξη του ή όχι. Η εξόρυξη σημαίνει νομοτελειακά και την πλήρη εξόφλησή του.
Ο καμβάς της Μεταλλειοκτησίας πλέκεται ουσιαστικά από τις ακόλουθες θεσμικές διατάξεις :
1. Νόμος 210/1973 – Μεταλλευτικός Κώδικας (ή ΜΚ):
Άρθρο 38 παρ. 1: Ο κεκτημένος άδειαν μεταλλευτικών ερευνών ή ο διάδοχος αυτού ή ο εξ’ αυτών έλκων δικαιώματα δικαιούται να καταλαμβάνει προσωρινώς εδάφη κείμενα εντός του χώρου της αδείας μεταλλευτικών ερευνών προς ενέργειαν των υπ’ αυτού εκτελεσθησομένων ερευνών ως επίσης να καταλαμβάνει προσωρινώς εδάφη κείμενα και εκτός του χώρου της αδείας δια την διενέργειαν έργων απαραίτητων δια την εκτέλεσιν των ερευνών…
Τα “εδάφη” αυτά στο ΔΗΜΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ είναι τα 317.000 στρέμματα της Μεταλλειοκτησίας της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ και “τα κείμενα εκτός του χώρου αυτού”, κατά την απόλυτη κρίση της Εταιρείας.
Άρθρο 67 παρ.1: Ο μεταλλειοκτήτης έχει το αποκλειστικό δικαίωμα να αναζητεί και εξορύσσει και εν γένει να εκμεταλλεύεται άπαντα τα εντός του εκχωρηθέντος χώρου μεταλλευτικά ορυκτά…
παρ.2: Το ως άνω δικαίωμα επεκτείνεται τόσον επί της επιφανείας του εδάφους όσον και εις τον υπό την επιφάνειαν χώρον της μεταλλειοκτησίας.
παρ.3: Επίσης ο μεταλλειοκτήτης έχει το δικαίωμα να προβαίνει εις άπασας τας προς άσκησιν του δικαιώματος του εργασίας, να εκτελεί συναφή έργα ως και να ανεγείρει τας αναγκαίας εγκαταστάσεις επιφανειακώς (σε ξένη ιδιοκτησία) και υπογείως.
Με την διάταξη αυτή η χρήση της ιδιοκτησίας επί του εδάφους περιέρχεται νόμιμα στον Μεταλλειοκτήτη – τον ιδιοκτήτη του υπεδάφους. Αυτός αφού την εξορύξει επιφανειακά και υπόγεια, αφού κατασκευάσει ότι θέλει επιφανειακά και υπόγεια, όταν εξοφλήσει το μετάλλευμα ή όταν κρίνει αυτός ότι δεν τον συμφέρει η συνέχιση της εκμετάλλευσης, αποχωρεί αφήνοντας πίσω του ρημάδια και μια άχρηστη γη και τότε… επανέρχεται η χρήση του εδάφους στον ιδιοκτήτη του!!!
Άρθρο 85 Β παρ.1: Προς εξασφάλιση της επαρκούς τροφοδοσίας ιδρυθησομένων εν Ελλάδι Μεταλλουργικών βιομηχανιών, δύναται δι’ αποφάσεως του Υπουργικού Συμβουλίου, να εκμισθούνται αναγκαστικώς οιαδήποτε μεταλλεία εις τας εν λόγω Μεταλλουργικάς βιομηχανίας και εφ’ όσον ο εκμεταλλευόμενος το μεταλλείον δεν τροφοδοτεί ήδη εξ’ αυτού ιδίαν ή ετέραν εν Ελλάδι Μεταλλουργικήν βιομηχανίαν… Η Απόφαση αυτή αποτελεί τίτλον εκτελεστόν και εκκαθαρισμένον…
Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι: Η Μεταλλουργία Flash Smelting της ΕΧ στο Στρατώνι έχει δυνατότητα μεταλλουργικής επεξεργασίας του συνόλου σχεδόν των μεταλλευτικών κοιτασμάτων της χώρας. Το σύνολο των Μικτών Θειούχων και των Πορφυρικών μεταλλευμάτων της Ελλάδας –και γιατί όχι και των Βαλκανίων- με μορφή συμπυκνωμάτων ή ακόμα και απλών μεταλλευμάτων σε περιπτώση οικονομικά συμφέρουσας περιεκτικότητας, θα μεταφέρονται στο Στρατώνι δια ξηράς και θαλάσσης για να τροφοδοτήσουν την κάμινο της μονάδας Flash Smelting.
Στο άρθρο μας Εξελίσσεται σχέδιο του ΥΠΕΚΑ για μετατροπή του Στρατωνίου σε κεντρική μεταλλουργία και χαβούζα μεταλλευτικών αποβλήτων όλης της Β. Ελλάδας αποκαλύπτουμε ότι ήδη δρομολογείται από το ΥΠΕΚΑ του Γ. Παπακωνσταντίνου η πραγματοποίηση αυτού του “στρατηγικού” σχεδιασμού…
Άρθρο 128 ι παρ.1: Επιτρέπεται η αναγκαστική απαλλοτρίωσις αστικών ή αγροτικών ακινήτων κειμένων εντός ή εκτός του χώρου του μεταλλείου ή η εις βάρος αυτών σύστασις εμπραγμάτων δικαιωμάτων προς τον σκοπόν εκτελέσεως έργων προοριζομένων δια την εκμετάλλευσιν του μεταλλείου, όπως στοών, φρεάτων, ορυγμάτων, εκσκαφών, πλατειών προς εναπόθεσιν μεταλλευμάτων ή στείρων, οικοδομών προς εγκατάστασιν μηχανημάτων, εργοστασίων διαλογής, εμπλουτισμού, καμινείου (όπως Flash Smelting) μεταλλουργικής επεξεργασίας, γραφείων, αποθηκών, κατοικιών υπαλλήλων και εργατών, οδών, σιδηροδρόμων, εναερίων συστημάτων μεταφοράς, εγκαταστάσεων αποβάθρων φορτώσεως, υδραγωγείων κ.λ.π, του σκοπού τούτου λογιζομένου ως δημοσίας ωφελείας.
παρ.2: Ωσαύτως είναι επιτρεπτή η αναγκαστική απαλλοτρίωσις ιδιοκτησιών, οσάκις εκ των υπογείων ή επιφανειακών εργασιών εκμεταλλεύσεως, τίθενται εν κινδύνω τα επί των ιδιοκτησιών τούτων κτίσματα, η ζωή ή η υγεία των εν αυταίς οικούντων!
Δηλαδή αν, για παράδειγμα, από τις ανατινάξεις κάτω από τη Στρατονίκη κινδυνεύουν σπίτια και ζωές, δεν σταματούν τα φουρνέλα. Εξορίζονται οι κάτοικοι!
Άρθρον 140. παρ. 5: Ουδεμία οφείλεται αποζημίωσις δι’ οικοδομάς ή άλλα έργα του ιδιοκτήτου του χώρου, τα οποία εγένοντο καθ’ ον χρόνον ο ιδιοκτήτης του χώρου, δι’ επιμελείας κοινού ανθρώπου, ηδύνατο να προΐδη την εις αυτά εκ της εκμεταλλεύσεως επελευσομένην ζημίαν!!!
Με τα δύο αυτά άρθρα του ΜΚ επισφραγίζεται ο μηδενισμός της αξίας όλων των εντός της Μεταλλειοκτησίας ιδιοκτησιών, των εδαφών και των επί αυτών κτισμάτων και επιχειρήσεων “διά λόγους Δημοσίας ωφελείας”! Και “ουδεμία οφείλεται αποζημίωσις” αφού μόνον ένας ηλίθιος δεν θα μπορούσε να προβλέψει πως οτιδήποτε κατασκευάσει μέσα σε περιοχή όπως τα 317.000 στρεμ. του ΔΗΜΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ και της γύρω τους περιοχής είναι αμετάκλητα καταδικασμένα από τις μεταλλευτικές–μεταλλουργικές δραστηριότητες του Επενδυτή για “λόγους Δημοσίας ωφελείας”.
Όλα όσα θεσπίζονται υπέρ του “Μεταλλειοκτήτη” από τον Μεταλλευτικό Κώδικα, καταδικάζουν σε θάνατο τον “Ιδιοκτήτη” και την περιουσία του.
2. Αστικός Κώδικας (ΑΚ):
Την χαριστική βολή στον “Ιδιοκτήτη” την δίνει ο Αστικός Κώδικας. Όπως συνάγεται από τα άρθρα 1001, 1003 και 1108:
* Ο “Ιδιοκτήτης” των, ως άνω, εντός Μεταλλειοκτησίας ακινήτων, στερείται της ένδικης αρνητικής αγωγής του άρθρου 1108.ΑΚ, αγωγές περί νομής, επειδή ο Μεταλλειοκτήτης ενεργεί νόμιμα.
* Ο “Ιδιοκτήτης” ενός, ως άνω, ακινήτου έχει υποχρέωση να ανέχεται την εκπομπή αιθάλης, καπνού, αναθυμιάσεων, θορύβου, δονήσεων ή άλλες παρόμοιες επενέργειες μεταλλευτικών-μεταλλουργικών δραστηριοτήτων παρά τα προβλεπόμενα για τους εκτός της Μεταλλειοκτησίας ιδιοκτήτες από το άρθρο 1003 ΑΚ, επειδή η Εταιρεία ενεργεί νόμιμα.
Ο ιδιοκτήτης γης δεν έχει δικαίωμα να παρακωλύει τον μεταλλειοκτήτη έστω και αν προκαλούνται οι ανωτέρω επενέργειες. Η μεταλλεία απολαύει προτεραιότητας έναντι της εδαφικής ιδιοκτησίας. Ο ιδιοκτήτης του ακινήτου στερείται των εξουσιών του να ζητήσει την παύση των εργασιών του μεταλλείου, έστω και αν με αυτές επέρχεται ή μπορεί βάσιμα να προβλεφθεί ότι θα επέλθει ζημία στο ακίνητο, στα κτίρια του ή και στη ζωή του!
Mεταλλειοκτήτης – ιδιοκτήτης 2-0… και συνεχίζουμε…
3. Σύνταγμα των Ελλήνων:
Κατά την ευρεία ερμηνεία του Συντάγματος με τον χαρακτηρισμό της Μεταλλείας ως «Δημόσιας Ωφέλειας» και «υπέρ του γενικού συμφέροντος» δραστηριότητας, κατά το άρθρο 17:
παρ.1: Η ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του κράτους, τα δικαιώματα όμως που απορρέουν από αυτή, δεν μπορούν να ασκούνται σε βάρος του γενικού συμφέροντος .
παρ.2: Κανένας δεν στερείται την ιδιοκτησία του παρά μόνο για Δημόσιο όφελος.
4. “Ειδικό πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τη Βιομηχανία” – ΥΑ.11508/2009 (ΦΕΚ 151 ΑΑΠ/13.04.2009)
Άρθρο 5 παρ.2β: Για την Ίδρυση ή τον μετασχηματισμό υφισταμένων μονάδων που ανήκουν στις δραστηριότητες με χωροθετική εξάρτηση από πρώτες ύλες προερχόμενες από εξόρυξη, δίδονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις :
- Σε χωροθετημένα μεταλλεία επιτρέπονται μονάδες του παρόντος άρθρου, εφόσον παρουσιάζουν εξάρτηση από πρώτες ύλες που παράγονται στον αντίστοιχο χώρο.
- Σε περιοχές NATURA 2000,εκτός των οικοτόπων κοινοτικής προτεραιότητας όπου απαγορεύεται η εγκατάσταση των ανωτέρω βιομηχανικών μονάδων, είναι δυνατή η χωροθέτηση τους σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που τίθενται από τα νομικά καθεστώτα προστασίας τους.
- Ομοίως είναι κατ’ αρχήν αποδεκτή η εγκατάσταση των βιομηχανικών μονάδων της παρούσας παραγράφου σε δάση ή δασικές εκτάσεις, στο πλαίσιο των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας όταν δεν είναι τεχνικοοικονομικά πρόσφορη ή εφικτή η εγκατάσταση εκτός των περιοχών αυτών. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να εξετάζεται η ύπαρξη καταλλήλων θέσεων σε δασική έκταση και μόνον όταν αυτή δεν είναι δυνατή, εξετάζεται η χωροθέτηση σε δάσος.
- Σε περιπτώσεις που παρά την κατεύθυνση αυτή δεν θα γίνεται, σε πρώτο στάδιο δεκτή μια τέτοια χωροθέτηση, θα πρέπει να εξετάζεται η δυνατότητα έγκρισης της χωροθέτησης, υπό τον όρο της δάσωσης με δαπάνες του φορέα της μονάδας, έκτασης μη δασικού χαρακτήρα, χωροθετημένες σε μία ευρύτερη περιοχή νομαρχιακής κλίμακας, εμβαδού τουλάχιστον ίσου με τη δασική περιοχή στην οποία γίνεται η επέμβαση.
Για παράδειγμα, η ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ ζητά από το Δασαρχείο να αποψιλώσει 3.300 στρέμματα “αρχέγονου δάσους”. Πρέπει λοιπόν να πάρει άλλου στο Νομό Χαλκιδικής 3.300 στρέμματα και να δημιουργήσει ένα νέο “αρχέγονο δάσος”!
Άρθρο 8. α)ii: Χωροθέτηση σε περιφέρεια ή Νομό για τους οποίους έχει διατυπωθεί κατεύθυνση στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 (περιλαμβάνεται η Β. Χαλκιδική) περί σημαντικής ανάγκης δημιουργίας οργανωμένων υποδοχέων συνεκτιμάται ιδιαίτερα θετικά για τη δημιουργία οργανωμένων υποδοχέων…
α)iii: Χωροθέτηση σε ΟΤΑ που θα τοποθετηθούν σε υψηλό επίπεδο προτεραιότητας για την άσκηση χωρικής βιομηχανικής πολιτικής …
Οι ήδη θεσμοθετημένες Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙ.ΠΕ.) Υψηλής Όχλησης για μεταλλευτικές-μεταλλουργικές δραστηριότητες στο Δήμο Αριστοτέλη έχουν έκταση 45.000 στρέμματα, με πρόβλεψη να αυξηθούν στα 48.000 στρέμματα τουλάχιστον, με τη θεσμοθέτηση της ΒΙ.ΠΕ. των Σκουριών. Η συνολική έκταση των ΒΙ.ΠΕ και ΒΙ.ΠΑ. σε όλη τη Μακεδονία και τη Θράκη είναι μόλις 32.000 στρέμματα!
παρ. 2 (δ): Στην κρίσιμη παραθαλάσσια ζώνη πρέπει να αποθαρρύνεται η χωροθέτηση βιομηχανικών μονάδων, με εξαίρεση των προβλεπομένων στο άρθρο 5.παρ.3 (περιλαμβάνονται οι μεταλλευτικές -μεταλλουργικές).
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Νομός Χαλκιδικής : Θα πρέπει να εξασφαλίζονται οι όροι για την ομαλή λειτουργία της εκμετάλλευσης ορυκτών πόρων (της επέκτασης των απαραίτητων χώρων εξόρυξης συμπεριλαμβανόμενης ) και της συνδεδεμένης με αυτήν βιομηχανικής δραστηριότητας μεταξύ των οποίων και διέξοδοι στο βασικό οδικό δίκτυο και στο θαλάσσιο μέτωπο. Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις της βιομηχανίας!
Μεταλλειοκτησία – “Μεταλλεία Κασσάνδρας” στο ΔΗΜΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ Χαλκιδικής
Αναφερόμαστε εδώ ειδικά στο ΔΗΜΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ, ως την πλέον χαρακτηριστική περίπτωση για την κατανόηση της πρακτικής αποτίμησης της Μεταλλειοκτησίας και της πάνω σε αυτήν άσκηση της Μεταλλείας. Κατά την ΚΥΑ 201745/2011 “Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων Μεταλλευτικών-Μεταλλουργικών δραστηριοτήτων της ΕΧ”:
Το έργο που προτείνεται αφορά στο σύνολο των ΜΚ τα οποία εκτείνονται επί της συνολικής παραχώρησης (34 Οριστικές Παραχωρήσεις έκτασης 317.000στρεμ.)
Αυτό σημαίνει επί πλέον της Μεταλλειοκτησίας ότι η συνολική παραχώρηση των 317.000 στρεμ. χαρακτηρίζεται πλέον de facto “Μεταλλευτική περιοχή” αφού κατά το άρθρο 142 παρ.2 του ΜΚ πρόκειται περί “περιοχής η οποία παρουσιάζει αξιόλογο μεταλλευτικό ενδιαφέρον και υφίστανται και πρόκειται να ιδρυθούν εν αυταίς, αξιόλογοι Μεταλλευτικαί και Μεταλλουργικαί Εγκαταστάσεις”.
Και κατά το αυτό άρθρο “απαγορεύεται η εντός αυτών ανάπτυξις ετέρων δραστηριοτήτων εφ’ όσον εκ τούτων παρακωλύεται η άσκησις της Μεταλλείας ή αι εργασίαι των μεταλλευτικών ή μεταλλουργικών εγκαταστάσεων ή εκ της ασκήσεως της Μεταλλείας ή εκ των κατά τα άνω εργασιών, παρεμποδίζεται η ανάπτυξις των ετέρων δραστηριοτήτων”.
Mια απόδειξη αυτού είχαμε το 2007 με το έγγραφο Δ7/9823/10.5.2007 του Υπουργείου Ανάπτυξης προς την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας, σχετικά με το ΓΠΣ του Δήμου Σταγείρων-Ακάνθου. Ο Δήμος είχε κάνει το “τραγικό λάθος” να βάλει μέσα στο ΓΠΣ μια “περιοχή προστασίας δάσους” 160.000 στρεμμάτων και το Υπουργείο με το έγγραφο αυτό τον “επανέφερε στην τάξη”, επιβάλλοντας να χαρακτηριστούν τα 160.000 στρέμματα (μαζί με τις παραλίες) ως “περιοχή υπό καθεστώς παραχωρήσεων για μεταλλευτική χρήση”. Για να δικαιολογήσει την άποψη αυτή, το Υπουργείο επανέλαβε τις γνωστές διατάξεις του Μεταλλευτικού Κώδικα ότι “η εκμετάλλευση των μεταλλείων χαρακτηρίζεται ως δημόσιας ωφελείας“ και “Προβλέπεται εκ του νόμου αναγκαστική απαλλοτρίωση ακινήτων εντός ή εκτός του χώρου του μεταλλείου για την εκμετάλλευση αυτού” και κατέληξε με το εξής χαρακτηριστικό:
πρέπει να ληφθούν υπόψη οι διατάξεις του ισχύοντος Μεταλλευτικού Κώδικα (Ν. 210/1973) προς αποφυγή δημιουργίας εμπλοκών σε περίπτωση αλληλεπίδρασης των χρήσεων γης με τις τυχόν μελλοντικές ή και ισχύουσες μεταλλευτικές δραστηριότητες στις εν λόγω περιοχές.
Το έγγραφο το λέει ξεκάθαρα: η περιοχή αυτή προορίζεται αποκλειστικά για μεταλλευτική χρήση. Γι’αυτό και “προς αποφυγή δημιουργίας εμπλοκών” σε περίπτωση που η μεταλλευτική χρήση “συναντηθεί” με κάποια άλλη (στη συγκεκριμένη περίπτωση με την προστασία του δάσους), αποκλείονται προκαταβολικά όλες οι άλλες χρήσεις γης, προς όφελος μίας: της κυρίαρχης ΜΕΤΑΛΛΕΙΑΣ!
Επίσης, με την τροποποίηση του ΓΠΣ του πρώην Δήμου Παναγίας (ΦΕΚ 227 ΑΑΠ/5-9-2011), μια έκταση 90.000 στρεμμάτων που ήταν χαρακτηρισμένη ως “περιοχή προστασίας δάσους” ονομάστηκε “Περιοχή Μεταλλευτικού-Εξορυκτικού Ενδιαφέροντος”, προς “συμμόρφωση με τον υπερκείμενο χωροταξικό σχεδιασμό”, ο οποίος θέλει τη Β. Χαλκιδική με το ζόρι βιομηχανική.
Με όλα όσα παραθέσαμε σχετικά με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για τη Μεταλλειοκτησία και τη Μεταλλεία, παραθέτουμε στη συνέχεια τα συμπεράσματα στα οποία εμείς καταλήγουμε:
Συμπέρασμα 1: Μύθος η “αρμονική συνύπαρξη” με άλλες δραστηριότητες
Ρητή απαγόρευση για άλλες δραστηριότητες στις περιοχές μεταλλειοκτησίας δεν υπάρχει. Οι δραστηριότητες που δεν έχουν σχέση με μεταλλεία δεν απαγορεύονται, σαφώς όμως αποθαρρύνονται, τουλάχιστον εκτός οικισμών, στις περιοχές άμεσου μεταλλευτικού ενδιαφέροντος. Στη Β. Χαλκιδική οι τουριστικές επιχειρήσεις είναι ελάχιστες κι αυτές “οικογενειακού τύπου”, αφού η περιοχή δεν χαρακτηρίζεται “τουριστική” – ούτε καν η παραλιακή ζώνη από Ολυμπιάδα μέχρι και την Ιερισσό – και έτσι μένει εκτός των ευεργετικών διατάξεων των νόμων για τις τουριστικές περιοχές. Το σύνολο των τουριστικών συγκροτημάτων στο Δήμο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ είναι συγκεντρωμένο στην μήκους 6km ακτή μεταξύ Τρυπητής-Ουρανούπολης και στο νησί της Αμμουλιανής ,που βρίσκονται εκτός της Μεταλλειοκτησίας και – προς το παρόν – εκτός των επιπτώσεων των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων. Οι μήκους 80km ακτές από την Ολυμπιάδα ως την Κουμίτσα δεν φιλοξενούν καμία αξιόλογη Τουριστική Επιχείρηση.
Και βέβαια, οποιαδήποτε αναπτυξιακή προσπάθεια στην περιοχή είναι “υψηλού ρίσκού”, αφού ανά πάσα στιγμή μπορεί να ξεφυτρώσει ένα μεταλλείο δίπλα ή κάτω από την ολοκαίνουρια επιχείρησή σου και δεν θα έχεις κανένα περιθώριο αντίδρασης αφού “η μεταλλειοκτησία κατισχύει της ιδιοκτησίας”. Αυτό ισχύει τόσο για τις δραστηριότητες του τριτογενούς τομέα (π.χ. τουρισμού) όσο και για αυτές του πρωτογενούς αγροτικού-κτηνοτροφικού τομέα που έχουν ιδιάζουσα σημασία και βαρύτητα στις κρίσιμες στιγμές που περνάει η Χώρα.
Η θεσμοθέτηση των δυο Βιομηχανικών Περιοχών (ΒΙ.ΠΕ.) Υψηλής Όχλησης (23.000 στρέμματα στο Στρατώνι και 22.000 στην Ολυμπιάδα) έσφιξε ακόμα περισσότερο τον βρόγχο της υπανάπτυξης. Ο νόμος απαγορεύει την υπάρξη κατοικιών και την οικιστική ανάπτυξη σε απόσταση 600 μέτρων από το όριο της ΒΙ.ΠΕ. Η επέκταση του οικισμού Στρατωνίου, που είναι ολόκληρο μέσα στην ΒΙ.ΠΕ., εγκρίθηκε κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας η οποία όμως τηρείται πλέον αυστηρά. Όπως έγινε σαφές κατά τη σύνταξη του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Σταγείρων-Ακάνθου, οι οικισμοί Ολυμπιάδας και Στρατονίκης δεν έχουν καμία δυνατότητα επέκτασης, λόγω της ΒΙ.ΠΕ.
Όλα αυτά έχουν ένα και μοναδικό στόχο, που βέβαια δε λέγεται καθαρά για μην υπάρχουν αντιδράσεις: Να παρεμποδίσουν την ανάπτυξη άλλων δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να δράσουν ανταγωνιστικά προς την κυρίαρχη “δημόσιας ωφελείας” δραστηριότητα, τη μεταλλεία. Και τον στόχο τους τον πετυχαίνουν. Η Β. Χαλκιδική έχει καταντήσει να έχει ΕΝΑΝ εργοδότη, την “Εταιρεία”. Το κατά κεφαλήν εισόδημα στη Β. χαλκιδική είναι μόλις το 1/3 του εισοδήματος στον υπόλοιπο νομο. Επιπλέον η περιοχή είναι η πλέον αραιοκατοικημένη και με το χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο στο Νομό και ένα από τα χαμηλότερα της Χώρας!
Τις τελευταίες δεκαετίες, με τα τέσσερα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, η Ελλάδα έχει δεχτεί πακτωλό χρημάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Β. Χαλκιδική, από τα δισεκατομμύρια αυτών των προγραμμάτων, με Χαλκιδικιώτη Υφυπουργό Εθνικής Οικονομίας, δεν είδε ούτε ένα δρόμο, ούτε ένα αναπτυξιακό έργο, ούτε μια δράση που θα μπορούσε να δώσει δουλειά στον κόσμο. Όμως ο ίδιος Χρήστος Πάχτας ενέκρινε τη συνολική επιδότηση της TVX-EΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ με 18 δις δρχ (απόφαση 30600/Ν.Ν461/Ν.1892/90/21.08.1996). Γιατί πέρα από τη ρητορεία των μεγάλων πολιτικών ανθρών της Χαλκιδικής (Πάχτα, Ζωγράφου, Βασιλάκη, Βαγιωνά. Λαφαζάνη) περί “αρμονικής συνύπαρξης όλων των δραστηριοτήτων”, ούτε η εταιρεία (όποια κι αν είναι αυτή), ούτε το Κράτος, θέλουν να έχουν οι πολίτες δυνατότητες απασχόλησης. Η Β. Χαλκιδική έχει τεράστιες δυνατότητες για να αναπτύξει κερδοφόρες (για τους κατοίκους) και βιώσιμες δραστηριότητες. Τότε όμως, ποιός θα ήθελε να εργαστεί στα λαγούμια των μεταλλείων και ποιός θα δεχόταν τις επιφανειακές εξορύξεις, την αποψίλωση του δάσους, τις λίμνες τελμάτων; Ποιός τρελός θα τολμούσε να προτείνει μεταλλεία στη Μύκονο ή στην Κασσάνδρα;
Στους κατοίκους των φτωχότερων Μεταλλευτικών χωριών και σημαντικότερων άλλοτε Μαντεμοχωρίων, Στρατονίκη (Ίσβορος) και Στάγειρα (Μαχαλάς), ανήκει ολόκληρη η εδαφική έκταση από την Ολυμπιάδα ως έξω από την Ιερισσό, με ανάπτυγμα ακτών περί τα 60 km, δασοκάλυψη 80% και τη μεγαλύτερη υδροφορία της Χαλκιδικής.
* Η Τουριστική ανάπτυξη αυτής της περιοχής είναι ΜΗΔΕΝΙΚΗ.
* ΜΗΔΕΝΙΚΗ είναι και η ανάπτυξη της Παραθεριστικής κατοικίας.
* ΜΗΔΕΝΙΚΟ είναι το Τουριστικό εισόδημα.
* Και ΜΗΔΕΝΙΚΗ είναι η αξία της γης αφού κανένας σοβαρός άνθρωπος δεν διακινδυνεύει να αγοράσει και να επενδύσει σε περιοχή που διέπεται από το θεσμικό καθεστώς που αναφέραμε.
Η πλύση εγκεφάλου των ιδιοκτητών αυτής της γης κατοίκων Στρατονίκης, Σταγείρων που ασκείται επί δεκαετίες από την “Εταιρεία” και τους ντόπιους “πολιτικούς” προσκυνητές των Αφεντικών της “Εταιρείας”, τους έχει πείσει ότι η αξία της γης τους είναι ΜΗΔΕΝΙΚΗ “από μόνη της”. Ότι η μοναδική δυνατότητα για να επιβιώσουν αυτοί και τα παιδιά τους είναι να χωθούν στα “καυτά και επικίνδυνα σπλάχνα της γης”, κατά την επωδό του Πατριάρχη της Μεταλλουργίας Χρυσού στην Περιοχή Χρήστου Πάχτα.
Η Στρατονίκη έχει καταντήσει ένα χωριό που ερημώνει, με πληθυσμό συνταξιούχων που βιώνει, μοναδικός οικισμός στην Ευρώπη, την “ευλογία” των φουρνέλων που ξεσκίζουν τα θεμέλια της 24 ώρες το 24ωρο, 365 μέρες το χρόνο. Και η εξόρυξη προχωράει κάτω από τα Στάγειρα. Με φουρνέλα πάντα. Και εκεί δεν θα μιλήσουν αφού “χωρίς το μεταλλείο δεν υπάρχει δουλειά”. Και ας μπορούσαν καθένας από αυτούς με την αξία της γης τους, της πιο όμορφης γης της Χαλκιδικής, να ζουν τα παιδιά και τα εγγόνια τους κάτω από τον ήλιο, αντί να κάνουν βάρδιες με το φανάρι στο κούτελο στις στοές και τα μέτωπα της “Μαύρης Πέτρας”, ανατινάζοντας τα θεμέλια των χωριών τους για 600 ευρώ το μήνα.
Συμπέρασμα 2: Μύθος “η άσκηση της μεταλλείας με προστασία του περιβάλλοντος”
Από την μέχρι σήμερα άσκηση της Μεταλλείας σε μικρό τμήμα της Μεταλλειοκτησίας, στις περιοχές Στρατωνίου και Ολυμπιάδας και μόνο για την εξορυξη και τον εμπλουτισμό περίπου 1000t/μέρα μεταλλεύματος, έχουν δημιουργηθεί τεράστιες μη αναστρέψιμες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καταγεγραμμένες σε πλήθος Μελετών που εκπονήθηκαν από το ΙΓΜΕ, την RACE AE, την TVX και πρόσφατα από την ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ. Σοβαρότερες από αυτές θεωρούνται η απόθεση στην ευρύτερη περιοχή Στρατωνίου-Ολυμπιάδας 30 εκατ. τόνων τοξικών αποβλήτων και μεταλλευτικών στείρων, η κάλυψη του βυθού του ευρύτερου όρμου Στρατωνίου σε έκταση 70.000στρεμ. με στρώμα αποβλήτων εμπλουτισμού και η συνεχιζόμενη άντληση από τα υπόγεια έργα περίπου 13 εκατ. μ³ νερού ετήσια που απορρίπτονται άχρηστα στη θάλασσα, όταν η “άλλη Χαλκιδική” διψάει!
Το Επενδυτικό Σχέδιο της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ προβλέπει επέκταση της Μεταλλείας στη συνολική Μεταλλειοκτησία της των 317.000στρεμ. με την εκμετάλλευση/εξόφληση του συνόλου των κοιτασμάτων και την επέκταση της Μεταλλείας και στην Μεταλλουργική ανάκτηση των Μετάλλων. Ο ημερήσιος ρυθμός εξόρυξης θα εκτοξευθεί στους 30.000t, από τους 50t της εποχής των “Μαδεμοχωρίων” και τους σημερινούς 1000t. Και σε 20 χρόνια θα έχουν όλα τελειώσει. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε ολόκληρη πλέον την περιοχή της Μεταλλειοκτησίας είναι προβλέψιμες και μη αναστρέψιμες τα δε μεγέθη τους καταλυτικά για την ευρύτερη περιοχή της Μεταλλειοκτησίας .
Στην πρακτική αποτίμηση της μεταλλειοκτησίας συμπεριλαμβάνεται η πολιτική όλων των Κυβερνήσεων της γενικής απαξίωσης των μεταλλοφόρων περιοχών, ώστε να εξαγκάζονται οι κάτοικοί τους να γίνονται ικέτες στην “Εταιρεία” για μια θέση δουλειάς, αφού όλες οι άλλες δραστηριότητες στραγγαλίζονται συστηματικά. Συνένοχοι σε αυτόν τον άθλιο εκβιασμό γίνονται συχνά και οι τοπικοί άρχοντες που αποκομίζουν εκλογικά και οικονομικά οφέλη παρέχοντας τη στήριξή τους στην “Εταιρεία”.
