17 Ιουλ 2017

Προτάσεις για την αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής του Εθνικού Δρυμού Οίτης


Προτάσεις για την αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής
του Εθνικού Δρυμού Οίτης



Γκατζιούρα Παρασκευή
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Πολυτεχνική Σχολή, ΤΜΧΠΠΑ


Περίληψη
Ο Εθνικός Δρυμός της Οίτης περιλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος του όρους Οίτη και περιβάλλεται από την κοιλάδα του Σπερχειού ποταμού και το Μαλιακό Κόλπο. Η γειτνίαση των περιοχών αυτών, η ανάγκη προστασίας και ανάδειξής τους κατευθύνει το σχεδιασμό της ευρύτερης περιοχής στην προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Στο παρών σύντομο άρθρο συνοψίζεται ένα σύνολο προτάσεων το οποίο με περαιτέρω εξειδίκευση είναι δυνατόν να βελτιώσει τόσο την ποιότητα του φυσικού περιβάλλοντος όσο και τη συμβολή του ανθρώπινου αποτυπώματος στην
προστασία της περιοχής.


1η πρόταση:
Εγκατάσταση σταθμού περίθαλψης πανίδας

Στην ευρύτερη περιοχή του Εθνικού Δρυμού της Οίτης συναντώνται εγκαταστάσεις μεταλλείων βωξίτη. Ορισμένες εξ' αυτών είναι ανενεργές με αποτέλεσμα να υπάρχει αναξιοποίητος χώρος ικανός να αναδείξει τον Εθνικό Δρυμό και να συμβάλλει στην προστασία της πανίδας. Στο πλαίσιο αυτού, προτείνεται η εγκατάσταση σταθμού περίθαλψης πανίδας στο χώρο του μη ενεργού μεταλλείου στη θέση «Κοκκινόβραχος». Η θέση «Κοκκινόβραχος» βρίσκεται εντός Ειδικής Ζώνης Διατήρησης (ΕΖΔ) πλησίον του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Οίτης βορειοδυτικά του οικισμού Κουμαρίτσι και νοτιοδυτικά του οικισμού Δύο Βουνά. Έως και σήμερα στην Ελλάδα δεν υπάρχει νομικό καθεστώς που να προσδιορίζει τις προδιαγραφές χωροθέτησης των σταθμών περίθαλψης πανίδας. 

Ο προτεινόμενος χώρος εγκατάστασης του σταθμού περίθαλψης θα πρέπει να είναι εργονομικός, ικανός να φιλοξενήσει ιατρεία, χώρους νοσηλείας και κέντρο περίθαλψης και έρευνας. Επιπλέον, θα πρέπει να βρίσκεται πλησίον του υδροφόρου ορίζοντα αλλά και του οδικού άξονα προκειμένου να μπορεί να προσεγγιστεί από τους εθελοντές. Το μη ενεργό μεταλλείο βωξίτη βρίσκεται εντός των ορίων του υφιστάμενου Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού της Οίτης πλεονέκτημα που θα συμβάλλει θετικά κυρίως κατά τους πρώτους μήνες λειτουργίας του σταθμού διότι το προσωπικό του αποτελείται από εμπεριστατωμένους επιστήμονες με γνώση της πανίδας της περιοχής και των κινδύνων που αυτή αντιμετωπίζει. Βρίσκεται πλησίον του ποταμού Γοργοποτάμου, σε μεγάλη απόσταση από τη σιδηροδρομική γραμμή και σε άμεση σύνδεση με το οδικό δίκτυο. 

Δεδομένου ότι σε Ειδικές Ζώνες Προστασίας επιτρέπεται μόνο η χωροθέτηση έργων επιτακτικού χαρακτήρα, η πρόταση για κατασκευή ξύλινου οικοδομήματος που θα στεγάσει τους χώρους του σταθμού θα προάγει το συμφέρον της προστατευόμενης ζώνης, δε θα επιβαρύνει το οικολογικό σύστημα της περιοχής και προτού εκτελεσθούν οποιουδήποτε χαρακτήρα έργα θα εκπονηθεί μελέτη περί των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Οι σταθμοί περίθαλψης πανίδας επιδοτούνται μέσα από αναπτυξιακά προγράμματα, ενώ αποτελούν προβολή περιβαλλοντικής συνείδησης και δείγμα σεβασμού απέναντι στη βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων της εκάστοτε περιοχής.


2η πρόταση:
Διεύρυνση αρμοδιοτήτων του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Οίτης, προστασία & αξιοποίηση πλατανόδασους Μεξιατών


Το πλατανόδασος στην περιοχή των Μεξιατών διακρίνεται για την έκταση του καθώς καταλαμβάνει χίλια περίπου στρέμματα ενώ συναντώνται σε αυτό πολλά και διαφορετικά είδη δέντρων με κυρίαρχο το πλατάνι. Παρά το γεγονός ότι η φυσική και η ιστορική του αξία είναι αναμφισβήτητη διότι υπάρχουν αναφορές του Όμηρου, σύμφωνα με τις οποίες η ξυλεία του δάσους χρησίμευε για την κατασκευή καταρτιών σε πλοία της εποχής, η προστασία του σήμερα είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Προτείνεται η διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού της Οίτης. Στο πλαίσιο αυτό ο Φορέας της Οίτης θα αναλάβει την προστασία του πλατανόδασους Μεξιατών το οποίο βρίσκεται εντός ζώνης ειδικής προστασίας (ΕΖΔ). Προκειμένου να επιτευχθεί η προστασία του πλατανόδασους ο Φορέας θα πρέπει να ενισχύσει τη δράση του μέσα από την υλοποίηση ορισμένων μέτρων που αποτρέπουν τις ανθρώπινες παρεμβατικές διαδικασίες και είναι ικανά να διασφαλίσουν τη θέση του δάσους στην οικολογική αλυσίδα όπως: 
1. Ακριβή οριοθέτηση και εξασφάλιση του δάσους 
2. Προστασία από λαθροϋλοτομίες, εκχερσώσεις, λαθροαμμοληψίες. Φαινόμενα που εξαιτίας της συγγένειας με τους αγροτικούς δρόμους και τον ποταμό Σπερχειό παρατηρούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα 
3. Τήρηση των διατάξεων περί βοσκής με ζητούμενο τη συνολική προστασία του δασικού χώρου του πλατανόδασους. [1] [2]


3η πρόταση:
Αναβίωση του θεσμού των Αμφικτυονιών και χωροθέτηση θεματικού πάρκου 


Οι νέες τάσεις προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς και του φυσικού περιβάλλοντός του προϋποθέτουν κάθε τόπος να διαθέτει μια ιδιαίτερη ταυτότητα ικανή να τον προβάλλει και να τον αναδείξει. Αυτό συνεπάγεται με την ανάγκη να συνδεθεί με το ιστορικό του παρελθόν και την πολιτιστική του κληρονομιά προκειμένου να συνεισφέρει στη διατήρηση της τοπικής ταυτότητας. Στο πλαίσιο των κατευθύνσεων σχεδιασμού της πολιτιστικής κληρονομιάς, προτείνεται η κήρυξη ιστορικού τόπου (Ν. 3028/2002 άρθρο 2) στα όρια της Αρχαίας Ανθήλης πλησίον σήμερα του οικισμού Κάτω Δαμάστα όπου λάμβανε χώρα ο θεσμός των Αμφικτυονιών . Οι ακριβείς συντεταγμένες του προτεινόμενου ιστορικού τόπου είναι 38°47'42"N και 22°30'33"E.


Ιστορικά, αξίζει να αναφερθεί ότι στην αρχαία Ανθήλη υπήρχε το ιερό της Δήμητρας Αμφικτιονίας ή Πυλαίας και ήταν το κέντρο της Αμφικτιονίας των Θερμοπυλών. Σκοπός του θεσμού των Αμφικτυονιών ήταν να επιτύχουν την καλύτερη διαχείριση του στενού περάσματος των Θερμοπυλών που λειτουργούσε καταλυτικά στη διατήρηση της ειρήνης, στην επίλυση των ζητημάτων, στη διαπραγμάτευση και τη συνεργασία της εποχής.


Εντός του κηρυγμένου ιστορικού τόπου προτείνεται η χωροθέτηση υποδομών τύπου συνεδριακού κέντρου ικανών να υποστηρίξουν τόσο πανελλήνιες όσο και διεθνείς εκδηλώσεις. Αυτό ωστόσο απαιτεί ειδική άδεια της αρχαιολογικής υπηρεσίας και ειδικές ρυθμίσεις για τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης εντός του ιστορικού τόπου αλλά και τους όρους δόμησης του. Το «Αμφικτυονικό χωριό» θα λειτουργεί σαν μέρος διαβούλευσης και προαγωγής των δημοκρατικών θεσμών μέσα από την ανάπτυξη δράσεων για τις κοινωνίες των πολιτών όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Παράλληλα, προτείνεται η ανάδειξη των ευρημάτων από το ιερό της Δήμητρας Αμφικτιονίας που θα συμβάλλει στην αναγνωσιμότητα της περιοχής


Ως εκ τούτου η περιοχή δύναται να αποτελέσει ελκυστικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής για την προσέγγιση όχι μόνο σημαντικών προσωπικοτήτων αλλά και επενδυτικών κεφαλαίων. Παράλληλα, το «Αμφικτυονικό Χωριό» απέχει ορισμένα χιλιόμετρα από τον οικισμό Κάτω Δαμάστα αλλά και από τα Λουτρά Θερμοπυλών όπου και υπάρχουν αναπτυγμένες υποδομές φιλοξενίας. Ως αποτέλεσμα, θα ενισχυθεί η τοπικής κλίμακας οικονομία και θα προβληθούν και οι Θερμοπύλες όπου και έλαβε χώρα η μάχη των Θερμοπυλών μεταξύ Ελλήνων και Περσών το 480 π.Χ.


Τη διαχείριση του «Αμφικτυονικού Χωριού» προτείνεται να αναλάβει ο Δήμος Λαμιέων ως μια κίνηση σεβασμού της αστείρευτης πολιτιστικής κληρονομιάς που είναι ικανή να αναδείξει την ευρύτερη περιοχή του Δήμου ως κέντρο πολιτισμού και να αναβαθμίσει τους τουριστικούς δείκτες της περιοχής. Ακόμη, η περιοχή ενδείκνυται να τεθεί υπό την αιγίδα της UNESCO και του ΟΗΕ αφού διαθέτει ήδη μια διεθνή επωνυμία λόγω της μάχης των Θερμοπυλών αλλά και του θεσμού των Αμφικτυονιών. [1] [3]


Αναφορές & Παραπομπές


[1] Ζήσης Ι., Μουτσοπούλου Ι. & Παρασκευουλάκος Ι. (2004), Οδηγός Διαχείρισης & Ανάδειξης Κοιλάδα Σπερχειού & Μαλιακού Κόλπου «Πράσινη Συναίνεση», ΜΚΟ «ΣΟΛΩΝ», 2004 

[2] Ευθυµίου Γ., Μερτζάνης Α., Σαπουντζής Μ.& Ζακυνθινός Γ. (2005), ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΙ∆ΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ∆ΕΛΤΑ ΤΟΥ Π. ΣΠΕΡΧΕΙΟΥ - ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, ΑΝΑ∆ΕΙΞΗΣ ΚΑΙ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ, HELECO '05, ΤΕΕ, Αθήνα, 2005 

[3] Κεντρική σελίδα ΜΚΟ «ΣΟΛΩΝ» http://www.solon.org.gr/index.php/2008-07-15-18-43-21/7-2008-03-19-17-17-39/277-2008-08-05-10-43-53.html (Προσπελάστηκε 05/2017)